Άλτις, στην αρχαιότητα, ονομαζόταν ο ιερός ελαιώνας της Ολυμπίας από τον οποίο κοβόταν το κλαδί αγριελιάς (κότινος) που στόλιζε τα κεφάλια των Ολυμπιονικών.
Σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, η πρώτη ελιά φυτεύτηκε στην Ακρόπολη. Λέγεται ότι ήταν δώρο της θεάς Αθηνάς στους κατοίκους της πόλης της Αθήνας, όταν φιλονίκησε με τον θεό Ποσειδώνα, για το όνομα της πόλης των Αθηνών. Εκείνοι, σαν ένδειξη ευγνωμοσύνης, έδωσαν στην πόλη τους το όνομά της και εκείνη τους δίδαξε την καλλιέργεια της ελιάς. Οι Αθηναίοι στα νομίσματά τους απεικόνιζαν την Αθηνά με στεφάνι ελιάς στο κράνος της και έναν αμφορέα με λάδι ή ένα κλαδί ελιάς.
Κατά την μυθολογία, η Ελαϊς ήταν η θεά του ελαιολάδου, μία από τις οινοτρόπους και αγαπημένη εγγονή του Διονύσου, Μάλιστα, ο θεός Διόνυσος ήταν που της χάρισε τη δύναμη να μετατρέπει κατά βούληση το νερό σε κρασί και οποιοδήποτε άλλο υγρό σε ελαιόλαδο.
Ο βασιλιάς της Δήλου Άνιος & η Δωρίππη απέκτησαν πολλά παιδιά μεταξύ αυτών τις τρεις Νύμφες της Δήλου, επονομαζόμενες Οινοτρόποι ή Οινοτρόφοι. Τα ονόματά τους, Σπερμώ, Οινώ, Ελαΐς, παραπέμπουν στα βασικά στοιχεία της διατροφής το σιτάρι, το κρασί και το λάδι, οι οποίες πήραν από τον Διόνυσο το χάρισμα να τα κάνουν όλα να αναπηδούν από τη γη.
Στην Αρχαία Ελλάδα η ελιά κατείχε σημαντική θέση όχι μόνο στην διατροφή αλλά και στην οικονομία. Θεωρούνταν ιερό σύμβολο ζωής, σοφίας και ευημερίας.
Οι χρήσεις της ελιάς ήταν ποικίλες καθώς αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι στη ζωή των πολιτών ως:
- βασικό συστατικό της διατροφή τους
- έπαθλο σε αθλητικούς αγώνες
- θεραπεία (το ελαιόλαδο έχει 60 διαφορετικές χρήσεις στον Ιπποκράτειο κώδικα ιατρικής)
- καλλυντικό και άρωμα
- θέρμανση και φωτισμό
- νόμισμα